Việc chăm sóc trẻ tự kỷ có thể tốn kém và không phải lúc nào các liệu pháp trị liệu cũng có sẵn hoặc dễ tiếp cận. Tuy nhiên, cùng với việc học ở những lớp học hay trung tâm điều trị trẻ tự kỷ, cha mẹ cần đồng hành để có thể giúp con xây dựng các kỹ năng giúp cải thiện tình trạng này ngay tại nhà. Bài viết dưới đây sẽ giúp cha mẹ thực hiện các liệu pháp tại nhà với mục tiêu chăm sóc cho trẻ tốt hơn.
1 Trò chơi trị liệu
Liệu pháp chơi chính xác như tên gọi của nó: học thông qua quá trình chơi. Trẻ tự kỷ có nhiều khả năng chơi một mình và lặp lại các hành động hơn là tham gia các trò chơi tập thể. Do đó, mục tiêu của liệu pháp trò chơi là xây dựng các kỹ năng giao tiếp và tương tác xã hội và về lâu dài là nâng cao khả năng của trẻ trong việc tham gia vào các hoạt động mới và trò chơi mang tính biểu tượng.
Bạn có thể bắt đầu bằng cách kết nối với con mình thông qua các trò chơi rượt đuổi và thổi bong bóng hoặc các hoạt động kích thích giác quan như:
- Xích đu.
- Cầu trượt.
- Luồn lách qua một ống.
- Vẽ bằng ngón tay hoặc vẽ dấu chân.
- Chơi cát và nước.
2 Trị liệu ngôn ngữ
Một số trẻ tự kỷ có thể gặp khó khăn về kỹ năng nói hoặc ngôn ngữ. Mặc dù trị liệu ngôn ngữ là một lĩnh vực phức tạp, nhưng có những khía cạnh của trị liệu ngôn ngữ và giao tiếp mà cha mẹ có thể được đào tạo. Trị liệu ngôn ngữ có thể giúp cải thiện kỹ năng nói cũng như giao tiếp phi ngôn ngữ bằng cách sử dụng các dấu hiệu, cử chỉ, hình ảnh hoặc thiết bị nói điện tử.
3 Phân tích hành vi ứng dụng (ABA)
Phân tích hành vi ứng dụng (ABA) thường được coi là tiêu chuẩn vàng của liệu pháp tự kỷ, phần lớn là do các nhà trị liệu đặt ra các mục tiêu rất cụ thể và có thể đo lường được. Để tiết kiệm chi phí, bạn có thể học các chương trình đào tạo kỹ thuật ABA trực tuyến tại nhà.
Các hoạt động đào tạo có thể thực hiện tại nhà, ví dụ như bạn đang muốn dạy kỹ năng đánh răng cho con. Bạn nên chia kỹ năng thành các bước đơn giản (tìm bàn chải đánh răng, làm ướt nó,…). Chỉ cho con những bước đầu tiên, bạn có thể phải làm trước một vài lần, khi chắc chắn rằng con đã hiểu cách tự thực thiện, hãy yêu cầu trẻ làm như vậy ở lần tiếp theo. Nếu trẻ làm tốt, hãy khen ngợi và thưởng cho con một món quà nhỏ. Trong trường hợp trẻ không tuân thủ, nên kiên nhẫn và hỏi lại trẻ. Nếu cần, hãy lặp lại việc đào tạo để con bạn có thể kết nối rõ ràng những từ bạn sử dụng với hành động bạn yêu cầu. Khi con bạn đã thành công bước đầu tiên, hãy dạy con bước thứ hai.
4 Chăm sóc trẻ tự kỷ bằng phương pháp Floortime
Phương pháp Floortime còn gọi là phương pháp nằm sàn vì cần phải ngồi trực tiếp và chơi trò chơi theo hướng dẫn của con. Phương pháp này có rất nhiều điểm chung với liệu pháp vui chơi nhưng được xây dựng dựa trên sự tương tác thông qua giao tiếp giữa cha mẹ với đứa trẻ tự kỷ. Nói cách khác, thông qua việc sử dụng các kỹ thuật Floortime, cha mẹ khuyến khích con mình tham gia vào các tương tác qua lại (bằng lời nói hoặc không lời).
Điều này giúp trẻ tự kỷ mở rộng các kỹ năng xã hội và tạo kết nối cảm xúc. Các buổi học Floortime có thể được dẫn dắt bởi cha mẹ, người giám hộ và thậm chí cả anh chị em và có thể thực hiện ở bất cứ đâu. Cha mẹ có thể tìm hiểu về Floortime và học các kỹ thuật Floortime bằng cách tham gia các khóa học trực tuyến, xem video, đọc sách hoặc làm việc với nhà trị liệu Floortime.
5 Can thiệp phát triển mối quan hệ (RDI)
Can thiệp phát triển mối quan hệ là một kỹ thuật trị liệu được phát triển đặc biệt dành cho phụ huynh. Giống như Floortime, nó dựa vào các lý thuyết phát triển dành cho cha mẹ để giúp trẻ tự kỷ xây dựng các kỹ năng giao tiếp xã hội . Mô hình này tập trung vào các hoạt động giúp trẻ phát triển tính linh hoạt trong suy nghĩ và xử lý các tình huống xã hội như đối phó với sự thay đổi và hiểu các quan điểm khác nhau.
6 Liệu pháp tương tác giữa cha mẹ và con cái (PCIT) đối với các hành vi hung hăng
Một số trẻ tự kỷ có những hành vi hung hăng khiến việc tham gia các hoạt động bình thường rất khó khăn. Kỹ thuật trị liệu tương tác cha mẹ – con cái (PCIT) dành cho trẻ có hành vi hung hăng được cung cấp bởi cha mẹ hoặc người giám hộ và được các chuyên gia tư vấn đào tạo. Mục tiêu của liệu pháp này là ngăn chặn sự leo thang các hành vi tiêu cực giữa cha mẹ và con cái, khi cha mẹ học cách đặt ra những giới hạn rõ ràng và thiết lập quyền lực trong mối quan hệ. PCIT dựa trên ý tưởng rằng mối quan hệ gắn bó bền chặt, an toàn là nền tảng cần thiết để thiết lập các giới hạn hiệu quả và tính nhất quán trong kỷ luật, từ đó cải thiện sức khỏe tâm thần cho cả cha mẹ và con cái.
Cha mẹ và người chăm sóc trẻ tự kỷ có thể tự học các liệu pháp từ đó xây dựng các kỹ năng giúp họ gắn kết với trẻ tự kỷ. Một số liệu pháp này yêu cầu bác sĩ chuyên khoa đào tạo, trong khi những liệu pháp khác có thể tự học thông qua việc đọc, video và các khóa học trực tuyến.
Xem thêm: Phương pháp giáo dục steiner.